Wat is dementie?

Dementie is een hersenaandoening die de verwerking van informatie verstoort. Bij dementie gaan steeds meer zenuwcellen in de hersenen en/of verbindingen tussen zenuwcellen kapot.

Mensen met dementie raken uiteindelijk zo verzwakt dat ze sterven door een ziekte, een infectie of omdat ze niet meer kunnen slikken. De meest voorkomende vorm van dementie - zeven op de tien mensen - is de ziekte van Alzheimer.

Hoe krijg je dementie?

Hoe dementie precies ontstaat is nog onduidelijk. Het is een ingewikkelde combinatie van veroudering, genetische gevoeligheid, omgevingsfactoren en leefstijl.

Leeftijd is de belangrijkste risicofactor. Een op tien mensen ouder dan 65 jaar heeft dementie. Boven de 80 jaar zijn dat er twee op de tien en boven de 90 vier op de tien.

Andere risicofactoren zijn roken, weinig bewegen, depressie, hoge bloeddruk, diabetes, sterk overgewicht (obesitas), opleiding en te weinig geestelijke inspanning. Dementie in de familie is ook een risicofactor.

Hoeveel mensen hebben dementie?

Betrouwbare cijfers over het aantal mensen met dementie zijn beperkt voorhanden. De meest recente cijfers tonen een stijging van ongeveer vijftig procent in de periode 1992-2010.

Volgens Alzheimer Nederland telt Nederland nu 260.000 mensen met dementie. Naar schatting is bij 150.000 mensen uit deze groep de diagnose nog niet gesteld.

Door de vergrijzing en de gestegen levensverwachting zal het aantal mensen met dementie in het jaar 2040 stijgen naar ruim 500.000, schat Alzheimer Nederland. Volgens staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid stijgt het aantal minder snel. Hij komt tot 400.000 patiënten in 2050, op basis van cijfers van huisartsen.

Waar wonen mensen met dementie?

Zeven op de tien mensen met dementie woont thuis. De resterende 30 procent verblijft in een verpleeg- of verzorgingshuis. Gemiddeld leven mensen met dementie in de laatste zevenenhalf jaar van hun leven ruim zes jaar thuis en anderhalf jaar in een instelling.

Welke zorg gebruiken mensen met dementie?

82 procent van de mensen met dementie gebruikt professionele zorg. De meesten krijgen thuishulp en gaan een aantal keer per week naar de dagbesteding waar ze activiteiten doen onder speciale begeleiding. Sinds begin dit jaar zijn gemeenten verantwoordelijk voor de dagbesteding.

Welke hulp krijgen mantelzorgers?

Volgens cijfers van Alzheimer Nederland ondersteunen ongeveer 300.000 mantelzorgers, mensen met dementie. Gemiddeld geven zij 20 uur per week zorg. Ruim de helft van 3.300 in een enquête ondervraagde mantelzorgers geeft aan (tamelijk) zwaar belast te zijn. Zij kloppen bij de gemeente aan voor zaken als hulp in de huishouding, vervoerkosten en woningaanpassing.

Wat kost dementie?

De uitgaven voor de zorg aan dementie bedragen volgens het RIVM in 2011 bijna 4,8 miljard euro. Dat staat gelijk aan 5,4 procent van de totale kosten van de Nederlandse gezondheidszorg. Dementie is hiermee de op een na duurste ziekte, na ‘verstandelijke beperking’.

Door de toename van het aantal dementerenden zullen de kosten van de dementiezorg jaarlijks stijgen met gemiddeld 2,7 procent, schat Alzheimer Nederland in.

Verreweg de meeste zorguitgaven voor dementie gaan naar verpleeghuiszorg: een persoon kost in het goedkoopste geval ruim 45.000 euro per jaar (zonder speciale behandeling). Er verblijven circa 80.000 mensen met dementie in verpleeg- en verzorgingshuizen.

Welke vragen roepen deze feiten op?

Een ziekte die we niet goed begrijpen leidt, naast menselijk leed, tot bijna vijf miljard euro kosten per jaar. Wat kan Nederland doen om de groei van het aantal mensen met dementie te vertragen? Hoe houden we goede dementiezorg betaalbaar? Waarmee moeten we vandaag nog beginnen?