De persoonlijkheid van kinderen beïnvloedt hun prestaties. Schoolsucces is goed voor het kind én voor de samenleving. Nu we weten dat je ook non-cognitieve vaardigheden kunt leren, rijst de vraag: zou het basisonderwijs meer moeten doen aan de ontwikkeling van persoonlijkheid?
Mate van correlatie
Hoe goed een persoonlijkheidskenmerk succes op school, succes op het werk en een langer leven voorspelt, is weergeven als een correlatiecoëfficiënt: een getal tussen -1 en +1 dat aangeeft in welke mate twee variabelen samenhangen.
Bron: CPB
Verandering
Er is geen universele maat waarin persoonlijkheidskenmerken worden gemeten. De verandering tussen de ene leeftijd en de andere is daarom omgerekend naar een standardized mean difference: een getal dat verandering aangeeft op een schaal van -1 tot +1.
Bron: CPB
Bron: Durlak e.a. (2011) The Impact of Enhancing Students’ Social and Emotional Learning.
Persoonlijkheid is het geheel van psychologische kenmerken dat bepaalt wie je bent en hoe je reageert op bepaalde situaties.
Om persoonlijkheid te beschrijven, is de ‘Big Five’ een betrouwbaar instrument. Het zijn vijf persoonlijkheidsdimensies waarbinnen je hoog of laag kunt scoren op bijbehorende kenmerken.
Klik hiernaast op een van de ‘Big Five’ om een selectie te zien van de bijbehorende kenmerken.
volgende
Persoonlijkheidskenmerken zijn bepalend voor je levenspad. Kenmerken als gewetensvolheid of extraversie hangen bijvoorbeeld sterker samen met levensduur dan IQ.
Verder zijn bepaalde persoonlijkheidskenmerken, zoals doorzettingsvermogen, zelfversterkend. Zoals de Amerikaanse econoom Heckman zegt: ‘skill begets skill’: hoe meer je bepaalde persoonlijkheidskenmerken ontwikkelt, des te makkelijker kun je jezelf verder ontwikkelen.
volgende
Onderzoek wijst uit dat persoonlijkheidskenmerken samenhangen met schoolprestaties, arbeidsprestaties en levensduur.
Persoonlijkheid beïnvloedt ook andere factoren die je levensloop bepalen. Gezondheid, kennis, kunde en vaardigheden versterken elkaar en zijn bijvoorbeeld ook van invloed op de ontwikkeling van je sociale netwerk. Deze onderlinge samenhang is hiernaast in beeld gebracht.
volgende
Ieder mens wordt geboren met een karakterologische aanleg. Je persoonlijkheid ontwikkelt zich gedurende het leven door ervaringen, gebeurtenissen, opvoeding en onderwijs.
Persoonlijkheidskenmerken als extraversie, meegaandheid of openheid, ontwikkelen zich snel tussen de 12 en de 20 jaar. Daarna gaat het verandertempo omlaag, maar treden er nog steeds meetbare verschillen op. Persoonlijkheid staat dus niet vast, maar ontwikkelt zich gedurende het hele leven.
volgende
Persoonlijkheid staat niet vast, maar is het ook gericht te beïnvloeden? Het antwoord is ja.
Amerikaans onderzoek laat zien dat kinderen die les kregen in sociaal-emotionele vaardigheden gemiddeld minder mentale- en gedragsproblemen hebben en betere academische prestaties op latere leeftijd. Van belang hierbij is dat het gestructureerd en stapsgewijs gebeurt, dat leerlingen actief in het leerproces betrokken zijn en dat de lessen gefocust zijn op specifieke persoonlijkheidskenmerken.
volgende
Er zijn weinig data over wat basisscholen doen aan persoonlijkheidsvorming. Van de 58 kerndoelen in het basisonderwijs verwijst er niet één expliciet naar de persoonlijkheidsontwikkeling.
Wel moeten basisscholen de sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen volgen. Niet alle scholen doen dit, meldt het Onderwijsinspectierapport van 2016, maar precieze gegevens ontbreken.
Er zijn wel gegevens over het aandeel methodes en lesmaterialen over sociaal-emotionele ontwikkeling binnen alle methodes en lesmaterialen: dat is één procent.
volgende
Bepaalde persoonlijkheidskenmerken hebben positieve invloed op het leven van individuen. Een maatschappij die investeert in het ontwikkelen van deze kenmerken, zou hier collectief van kunnen profiteren.
Denk bijvoorbeeld aan de economische voordelen: meer arbeidsdeelname, meer ondernemerschap, meer economische groei. Maar ook aan leefbaarheid: minder overlast, asociaal gedrag en criminaliteit. En niet te vergeten een betere volksgezondheid. Bovendien: de publieke kosten voor bijvoorbeeld uitkeringen, politie, justitie en zorg kunnen hierdoor substantieel dalen.
volgende
Persoonlijkheid is belangrijk. Zowel voor het individu als voor de samenleving. Zouden we hierom niet van jongs af aan meer moeten doen aan het ontwikkelen van persoonlijkheid? Zodat we kinderen het goede gereedschap meegeven om later hun leven op te bouwen? Is het onderwijs hier de aangewezen plek voor? Hoe zou dit kunnen?